Q. Ennii Fragmenta

Annalium

Liber I

Ilia Aoneae filia sororem adloquitur
32
Excita cum tremulis anus attulit artubus lumen,
Talia commemorat lacrimans, exterrita somno:
'Eurudica prognata pater quam noster amavit,
35
Vires vitaque corpus meum nunc deserit omne.
Nam me visus homo pulcher per amoena salicta
Et ripas raptare locosque novos: ita sola
Postilla germana soror, errare videbar
Tardaque vestigare et quaerere te, neque posse
40
Corde capessere: semita nulla pedem stabilibat.
Exin compellare pater me voce videtur
His verbis: "o gnata, tibi sunt ante ferendae
Aerumnae, post ex fluvio fortuna resistet."
Haec ecfatus pater, germana, repente recessit
45
Nec sese dedit in conspectum corde cupitus,
Quamquam multa manus ad caeli caerula templa
Tendebam lacrumans et blanda voce vocabam.
Vix aegro cum corde meo me somnus reliquit.'
Romulo auspicia data
80
Curantes magna cum cura cumcupientes
Regni dant operam simul auspicio augurioque.
**********************************
[Hinc] Remus auspicio se devovet atque secundam
Solus avem servat. at Romulus pulcher in alto
85
Quaerit Aventino, servat genus altivolantum.
Certabant urbem Romam Remoramne vocarent.
Omnibus cura viris uter esset induperator.
Expectant vel uti, consul cum mittere signum
Volt, omnes avidi spectant ad carceris oras,
90
Quam mox emittat pictis e faucibus currus:
Sic expectabat populus atque ora tenebat
Rebus, utri magni victoria sit data regni.
Interea sol albus recessit in infera noctis.
Exin candida se radiis dedit icta foras lux.
95
Et simul ex alto longe pulcherruma praepes
Laeva volavit avis: simul aureus exoritur sol.
Cedunt de caelo ter quattor corpora sancta
Avium, praepetibus sese pulchrisque locis dant.
Conspicit inde sibi data Romulus esse priora,
Auspicio regni stabilita scamna locumque.
Romuli nenia
117
Pectora diu tenet desiderium, simul inter
Sese sic memorant, ' o Romule, Romule die,
Qualem te patriae custodem di genuerunt !
O pater o genitor o sanguen dis oriundum,
Tu produxisti nos intra luminis oras.
116
Romulus in caelo cum dis genitalibus aevum
Degit.
Liber VI (fragmenta quae exstant omnia)
Bellum cum Pyrrho Epiri rege
173
Quis potis ingentis oras evolvere belli?
Tum cum corde suo divum pater atque hominum rex
Effatur.
Postumius apud Tarentinos
Contra carinantes verba atque obscena profatus.
Tarentini Pyrrhum arcessunt
178
Navus repertus homo Graio patre Graius homo rex,
Nomine Burrus uti memorant a stirpe supremo.
179
Intus in occulto mussabant . . . . .
Oraculum Apollinis Pyrrho datum
174
Aio te Aeacida Romanos vincere posse.
    stolidum genus Aeacidarum
Bellipotentes sunt magis quam sapientipotentes.
Proletarii armantur
Proletarius publicitus scuteisque feroque
Ornatur ferro, muros urbemque forumque
Excubiis curant.
180
Balantum pecudes quatit: omnes arma requirunt.
Arbores ad rogos faciendos caeduntur
181
Incedunt arbusta per alta, securibus caedunt,
Percellunt magnas quercus, exciditur ilex,
Fraxinus frangitur atque abies consternitur alta.
Pinus proceras pervortunt: omne sonabat
Arbustum fremitu silvai frondosai.
Epigramma Pyrrhi in templo Tarentini Iovis
Qui antehae invicti fuerunt, pater optime Olympi,
Hos et ego in pugna vici victusque sum ab isdem,
Pyrrhi de captivis reddendis praeclara sententia
186
Nec mi aurum posco nec mi pretium dederitis:
Non cauponantes bellum sed belligerantes,
Ferro non auro vitam cernamus utrique.
Vosne velit an me regnare, era quidve ferat Fors
Virtute experiamur. Et hoc simul accipe dictum:
Quorum virtutei belli fortuna pepercit,
Eorundem libertati me parcere certumust.
Dono ducite, doque volentibus cum magnis Dis.
Sententia ab Appio dicta
194
Quo vobis mentes rectae quae stare solebant 208*
Antehac, dementes sese flexere viai?
Sed quid ego hic animo lamentor?
Cineas redit re infecta
Orator sine pace redit regique refert rem.
Cineas rem Pyrrho refert
. . . ast animo superant atque aspera prima
    Volnera belli despernunt.
decretum est fossari corpora telis.
Dum quidem lmus homo Romanus toga superescit.
Decius nepos apud Asculum se devovet
200
. . . . . . . . divi hoc audite parumper,
Ut pro Romano populo prognariter armis
Certando prudens animam de corpore mitto.
De rebus ad Beneventum gestis
203
Lumen . . . . . . . . . . . . . . . scitus agaso
205
Vertitur interea caelum cum ingentibus signis.
Ut primum tenebris abiectis indalbabat.
Laus M'. Curii
209
Quem nemo ferro potuit superare nec auro.
Liber VII
Ennii de Naevio sententia
231
    scripsere alii rem
Versibus quos olim Faunei vatesque canebant;
Cum neque Musarum scopulos quisquam superarat
Nec dicti studiosus erat,
    ante hunc
Nos ausi reserare . . . .
Gemini Servilii amicus describitur
210
Haece locutus vocat quocum bene saepe libenter
Mensam sermonesque suos rerumque suarum
Comiter impartit, magnam cum lassus diei
Partem fuisset de summis rebus regundis
Consilio iudu foro lato sanctoque senatu:
215
Cui res audacter magnas parvasque iocumque
Eloqueretur, et cuncta malaque et bona dictu
Evomeret, si qui vellet, tutoque locaret.
Quocum multa volup ac gaudia clamque palamque.
Ingenium cui nulla malum sententia suadet
220
Ut faceret facinus, levis, haut malus, doctus, fidelis,
Suavis homo, facundus, suo contentus, beatus,
Scitus, secunda loquens in tempore, commodus verbum
Paucum, multa tenens antiqua sepulta, vestutas
Quem facit et mores veteresque novosque tenentem,
225
Multorum veterum leges divumque hominumque;
Prudenter qui dicta loquive tacereve possit:
Hunc inter pugnas compellat Servilius sic:
Liber VIII
De bello Hannibalico
258
    postquam Discordia taetra
Belli ferratos postes portasque refregit.
263
Pellitur e medio sapientia, vi geritur res, 272
Spernitur orator bonus, horridus miles amatur.
Haut doctis dictis certantes sed maledictis
Miscent inter sese inimicitiam a~itantes. 275
Non ex iure manu consertum sed magis ferro
Rem repetunt, regnumque petunt, vadunt solida vi.
Liber IX
De consulatu Cethegi et Tuditani
300
Additur orator Cornelius saviloquenti
Ore Cethegus Marcus Tuditano conlega
Marci filius
. . . is dictust ollis popularibus olim,
Qui tum vivebant homines atque aevum agitabant,
Flos delibatus populi suadaeque medulla.
Fabiu Cunctatoris elogium
Unus homo nobis cunctando restituit rem.
Non enim rumores ponebat ante salutem.
Ergo postque magisque viri nunc gloria claret.
De Hannibale
313
. . . . mortalem summum fortuna repente
Reddidit, e summo regno ut famul infimus esset.
Liber X
Bellum Maoedonicum
322
Insece Musa manu Romanorum induperator
Quod quisque in bello gessit cum rege Philippo.
326
Egregie cordatus homo catus Aelius Sextus.
Charopi Epirotae pastor T. Quinctium adloquitur
Sollicitari te Tite sic noctesque diesque
* * * * * *
327
O Tite si quid ego adiuero curamve levasso,
Quae nunc te coquit et versat in pectore fixa,
Ecquid erit praemi ?
* * * * * *
Ille vir haud magna cum re, set plenus fidei.
T. Quinctius ante pugnam ad Cynoscephalas
333
Aspectabat virtutem legionis suai,
Expectans si mussaret quae denique pausa
Pugnandi fieret aut duri finis laboris.
Liber XI
349
Quae neque Dardaniis campis potuere perire,
Nec cum capta capi, nec cum combusta cremari.
Liber XVII
Res gestae A.V.C. 572, 573
430
Concurrunt vel uti venti cum spiritus austri
Imbricitor aquiloque suo cum flamine contra
Indu mari magno fluctus extollere certant.
Liber XVIII
Pugna C. Aelii tribuni; cf. Liv. xli. 4
409
Undique conveniunt vel ut imber tela tribuno: 43I*
Configunt parmam, tinnit astilibus umbo
Aerato sonitu galeae: sed nec pote quisquam
Undique nitendo corpus discerpere ferro.
Semper obundantes hastas frangitque quatitque:
Totum sudor habet corpus multumque laborat,
Nec respirandi fit copia: praepete ferro
Histri tela manu iacientes sollicitabant.
De se ipso
Nos sumus Romani qui fuimus ante Rudini.
Sicut fortis equus, spatio qui saepe supremo
Vicit Olimpia, nunc senio confectus quiescit.
Incertae Sedis Fragmenta
Moribus antiquis res stat Romana virisque.
Septingenti sunt paulo plus aut minus anni
Augusto augurio postquam inclita condita Roma est.
Et tum sic ut equus, qui de praesepibus fartus
Vincla suis magnis animis abrupit, et inde
Fert sese campi per caerula laetaque prata
Celso pectore, saepe iubam quassat simul altam,
Spiritus ex anima calida spumas agit albas.

Perque fabam repunt et mollia crura reponunt.