Q. Horatii Flacci

Liber Epodon

I

Ibis Liburnis inter alta navium,
 mice, propugnacula,
paratus omne Caesaris periculum
 ubire, Maecenas, tuo:
quid nos, quibus te vita sit superstite
 ucunda, si contra, gravis?
utrumne iussi persequemur otium
 on dulce, ni tecum simul,
an hunc laborem mente laturi, decet
 ua ferre non mollis viros?
feremus et te vel per Alpium iuga
 nhospitalem et Caucasum
vel occidentis usque ad ultimum sinum
 orti sequemur pectore.
roges, tuom labore quid iuvem meo,
 nbellis ac firmus parum?
comes minore sum futurus in metu,
 ui maior absentis habet:
ut adsidens inplumibus pullis avis
 erpentium adlapsus timet
magis relictis, non, ut adsit, auxili
 atura plus praesentibus.
libenter hoc et omne militabitur
 ellum in tuae spem gratiae,
non ut iuvencis inligata pluribus
 ratra nitantur meis
pecusve Calabris ante Sidus fervidum
 ucana mutet pascuis
neque ut superni villa candens Tusculi
 ircaea tangat moenia:
satis superque me benignitas tua
 itavit, haud paravero
quod aut avarus ut Chremes terra premam,
 iscinctus aut perdam nepos.

II

'Beatus ille qui procul negotiis,
 t prisca gens mortalium,
paterna rura bubus exercet suis
 olutus omni faenore
neque excitatur classico miles truci
 eque horret iratum mare
forumque vitat et superba civium
 otentiorum limina.
ergo aut adulta vitium propagine
 ltas maritat populos
aut in reducta valle mugientium
 rospectat errantis greges
inutilisque falce ramos amputans
 eliciores inserit
aut pressa puris mella condit amphoris
 ut tondet infirmas ovis.
vel cum decorum mitibus pomis caput
 utumnus agris extulit,
ut gaudet insitiva decerpens pira
 ertantem et uvam purpurae,
qua muneretur te, Priape, et te, pater
 ilvane, tutor finium.
libet iacere modo sub antiqua ilice,
 odo in tenaci gramine:
labuntur altis interim ripis aquae,
 ueruntur in Silvis aves
frondesque lymphis obstrepunt manantibus,
 omnos quod invitet levis.
at cum tonantis annus hibernus Iovis
 mbris nivisque conparat,
aut trudit acris hinc et hinc multa cane
 pros in obstantis plagas
aut amite levi rara tendit retia
 urdis edacibus dolos
pavidumque leporem et advenam laqueo gruem
 ucunda captat praemia.
quis non malarum quas amor curas habet
 aec inter obliviscitur?
quodsi pudica mulier in partem iuvet
 omum atque dulcis liberos,
Sabina qualis aut perusta Solibus
 ernicis uxor Apuli,
sacrum vetustis exstruat lignis focum
 assi Sub adventum viri
claudensque textis cratibus laetum pecus
 istenta siccet ubera
et horna dulci vina promens dolio
 apes inemptas adparet:
non me Lucrina iuverint conchylia
 agisve rhombus aut scari,
siquos Eois intonata fluctibus
 iems ad hoc vertat mare,
non Afra avis descendat in ventrem meum,
 on attagen Ionicus
iucundior quam lecta de pinguissimis
 liva ramis arborum
aut herba lapathi prata amantis et gravi
 alvae salubres corpori
vel agna festis caesa Terminalibus
 el haedus ereptus lupo.
has inter epulas ut iuvat pastas ovis
 idere properantis domum,
videre fessos vomerem inversum boves
 ollo trahentis languido
positosque vernas, ditis examen domus,
 ircum renidentis Laris.'
haec ubi locutus faenerator Alfius,
 am iam futurus rusticus,
omnem redegit idibus pecuniam,
 uaerit kalendis ponere.

III

Parentis olim siquis inpia manu
 enile guttur fregerit,
edit cicutis alium nocentius.
  dura messorum ilia.
quid hoc veneni saevit in praecordiis?
 um viperinus his cruor
incoctus herbis me fefellit? an malas
 anidia tractavit dapes?
ut Argonautas praeter omnis candidum
 edea mirata est ducem,
ignota tauris inligaturum iuga
 erunxit hoc Iasonem,
hoc delibutis ulta donis paelicem
 erpente fugit alite.
nec tantus umquam Siderum insedit vapor
 iticulosae Apuliae
nec munus umeris efficacis Herculis
 narsit aestuosius.
at siquid umquam tale concupiveris,
 ocose Maecenas, precor,
manum puella savio opponat tuo,
 xtrema et in sponda cubet.

IV

Lupis et agnis quanta Sortito obtigit,
 ecum mihi discordia est,
Hibericis peruste funibus latus
 t crura dura compede.
licet superbus ambules pecunia,
 ortuna non mutat genus.
videsne, sacram metiente te viam
 um bis trium ulnarum toga,
ut ora vertat huc et huc euntium
 iberrima indignatio?
'sectus flagellis hic triumviralibus
 raeconis ad fastidium
arat Falerni mille fundi iugera
 t Appiam mannis terit
sedilibusque magnus in primis eques
 thone contempto sedet.
quid attinet tot ora navium gravi
 ostrata duci pondere
contra latrones atque servilem manum
 oc, hoc tribuno militum?'

V

'At o deorum quidquid in caelo regit
 erras et humanum genus,
quid iste fert tumultus aut quid omnium
 oltus in unum me truces?
per liberos te, si vocata partubus
 ucina veris adfuit,
per hoc inane purpurae decus precor,
 er inprobaturum haec Iovem,
quid ut noverca me intueris aut uti
 etita ferro belua?'
ut haec trementi questus ore constitit
 nsignibus raptis puer,
inpube corpus, quale posset inpia
 ollire Thracum pectora:
Canidia, brevibus illigata viperis
 rinis et incomptum caput,
iubet sepulcris caprificos erutas,
 ubet cupressos funebris
et uncta turpis ova ranae Sanguine
 lumamque nocturnae strigis
herbasque, quas Iolcos atque Hiberia
 ittit venenorum ferax,
et ossa ab ore rapta ieiunae canis
 lammis aduri Colchicis.
at expedita Sagana, per totam domum
 pargens Avernalis aquas,
horret capillis ut marinus asperis
 chinus aut Laurens aper.
abacta nulla Veia conscientia
 igonibus duris humum
exhauriebat, ingemens laboribus,
 uo posset infossus puer
longo die bis terque mutatae dapis
 nemori spectaculo,
cum promineret ore, quantum exstant aqua
 uspensa mento corpora;
exsucta uti medulla et aridum iecur
 moris esset poculum,
interminato cum semel fixae cibo
 ntabuissent pupulae.
non defuisse masculae libidinis
 riminensem Foliam
et otiosa credidit Neapolis
 t omne vicinum oppidum,
quae sidera excantata voce Thessala
 unamque caelo deripit.
hic inresectum saeva dente livido
 anidia rodens pollicem
quid dixit aut quid tacuit? 'o rebus meis
 on infideles arbitrae,
Nox et Diana, quae silentium regis,
 rcana cum fiunt sacra,
nunc, nunc adeste, nunc in hostilis domos
 ram atque numen vertite.
formidulosis cum latent silvis ferae
 ulci sopore languidae,
senem, quod omnes rideant, adulterum
 atrent Suburanae canes
nardo perunctum, quale non perfectius
 eae laborarint manus.
quid accidit? cur dira barbarae minus
 enena Medeae valent,
quibus Superbam fugit ulta paelicem,
 agni Creontis filiam,
cum palla, tabo munus imbutum, novam
 ncendio nuptam abstulit?
atqui nec herba nec latens in asperis
 adix fefellit me locis.
indormit unctis omnium cubilibus
 blivione paelicum?
a, a, solutus ambulat veneficae
 cientioris carmine.
non usitatis, Vare, potionibus,
  multa fleturum caput,
ad me recurres nec vocata mens tua
 arsis redibit vocibus.
maius parabo, maius infundam tibi
 astidienti poculum
priusque caelum Sidet inferius mari
 ellure porrecta super
quam non amore sic meo flagres uti
 itumen atris ignibus.'
sub haec puer iam non, ut ante, mollibus
 enire verbis inpias,
sed dubius unde rumperet silentium,
 isit Thyesteas preces:
'venena maga non fas nefasque, non valent
 onvertere humanam vicem.
diris agam vos: dira detestatio
 ulla expiatur victima.
quin, ubi perire iussus exspiravero,
 octurnus occurram Furor
petamque voltus umbra curvis unguibus,
 uae vis deorum est Manium,
et inquietis adsidens praecordiis
 avore somnos auferam.
vos turba vicatim hinc et hinc saxis petens
 ontundet obscaenas anus;
post insepulta membra different lupi
 t Esquilinae alites
neque hoc parentes, heu mihi superstites,
 ffugerit spectaculum.'

VI

Quid inmerentis hospites vexas, canis
 gnavos adversum lupos?
quin huc inanis, si potes, vertis minas
 t me remorsurum petis?
nam qualis aut Molossus aut fulvos Lacon,
 mica vis pastoribus,
agam per altas aure sublata nivis
 uaecumque praecedet fera;
tu, cum timenda voce complesti nemus,
 roiectum odoraris cibum.
cave, cave, namque in malos asperrimus
 arata tollo cornua,
qualis Lycambae spretus infido gener
 ut acer hostis Bupalo.
an si quis atro dente me petiverit,
 nultus ut flebo puer?

VII

Quo, quo scelesti ruitis? aut cur dexteris
 ptantur enses conditi?
parumne campis atque Neptuno super
 usum est Latini sanguinis,
non ut superbas invidae Karthaginis
 omanus arces ureret,
intactus aut Britannus ut descenderet
 acra catenatus via,
sed ut Secundum vota Parthorum sua
 rbs haec periret dextera?
neque hic lupis mos nec fuit leonibus
 mquam nisi in dispar feris.
furorne caecos an rapit vis acrior
 n culpa? responsum date.
tacent et albus ora pallor inficit
 entesque perculsae Stupent.
sic est: acerba fata Romanos agunt
 celusque fraternae necis,
ut inmerentis fluxit in terram Remi
 acer nepotibus cruor.

VIII

Rogare longo putidam te saeculo,
 iris quid enervet meas,
cum sit tibi dens ater et rugis vetus
 rontem senectus exaret
hietque turpis inter aridas natis
 odex velut crudae bovis.
sed incitat me pectus et mammae putres
 quina quales ubera
venterque mollis et femur tumentibus
 xile suris additum.
esto beata, funus atque imagines
 ucant triumphales tuom
nec sit marita, quae rotundioribus
 nusta bacis ambulet.
quid? quod libelli Stoici inter Sericos
 acere pulvillos amant,
inlitterati num minus nervi rigent
 inusve languet fascinum?
quod ut superbo povoces ab inguine,
 re adlaborandum est tibi.

IX

Quando repositum Caecubum ad festas dapes
 ictore laetus Caesare
tecum sub alta---sic Iovi gratum---domo,
 eate Maecenas, bibam
sonante mixtum tibiis carmen lyra,
 ac Dorium, illis barbarum?
ut nuper, actus cum freto Neptunius
 ux fugit ustis navibus
minatus Vrbi vincla, quae detraxerat
 ervis amicus perfidis.
Romanus eheu---posteri negabitis---
 mancipatus feminae
fert vallum et arma miles et spadonibus
 ervire rugosis potest
interque signa turpe militaria
 ol adspicit conopium.
ad hunc frementis verterunt bis mille equos
 alli canentes Caesarem
hostiliumque navium portu latent
 uppes sinistrorsum citae.
io Triumphe, tu moraris aureos
 urrus et intactas boves?
io Triumphe, nec Iugurthino parem
 ello reportasti ducem
neque Africanum, cui super Karthaginem
 irtus Sepulcrum condidit.
terra marique victus hostis Punico
 ugubre mutavit sagum.
aut ille centum nobilem Cretam urbibus
 entis iturus non suis
exercitatas aut petit Syrtis noto
 ut fertur incerto mari.
capaciores adfer huc, puer, Scyphos
 t Chia vina aut Lesbia
vel quod fluentem nauseam coerceat
 etire nobis Caecubum.
curam metumque Caesaris rerum iuvat
 ulci Lyaeo solvere.

X

Mala soluta navis exit alite
 erens olentem Mevium.
ut horridis utrumque verberes latus,
 uster, memento fluctibus;
niger rudentis Eurus inverso mari
 ractosque remos differat;
insurgat Aquilo, quantus altis montibus
 rangit trementis ilics;
nec sidus atra nocte amicum adpareat,
 ua tristis Orion cadit;
quietiore nec feratur aequore
 uam Graia victorum manus,
cum Pallas usto vertit iram ab Ilio
 n inpiam Aiacis ratem.
o quantus instat navitis sudor tuis
 ibique pallor luteus
et illa non virilis heiulatio
 reces et aversum ad Iovem,
Ionius udo cum remugiens sinus
 oto carinam ruperit
opima quodsi praeda curvo litore
 orrecta mergos iuverit,
libidinosus immolabitur caper
 t agna Tempestatibus.

XI

Petti, nihil me sicut antea iuvat
 cribere versiculos amore percussum gravi,
amore, qui me praeter omnis expetit
 ollibus in pueris aut in puellis urere.
hic tertius December, ex quo destiti
 nachia furere, silvis honorem decutit.
heu me, per Vrbem (nam pudet tanti mali)
 abula quanta fui, conviviorum et paenitet,
in quis amantem languor et silentium
 rguit et latere petitus imo spiritus.
'contrane lucrum nil valere candidum
 auperis ingenium' querebar adplorans tibi,
simul calentis inverecundus deus
 ervidiore mero arcana promorat loco.
'quodsi meis inaestuet praecordiis
 ibera bilis, ut haec ingrata ventis dividat
fomenta volnus nil malum levantia,
 esinet inparibus certare submotus pudor.'
ubi haec severus te palam laudaveram,
 ussus abire domum ferebar incerto pede
ad non amicos heu mihi postis et heu
 imina dura, quibus lumbos et infregi latus.
nunc gloriantis quamlibet mulierculam
 incere mollitia amor Lycisci me tenet;
unde expedire non amicorum queant
 ibera consilia nec contumeliae graves,
sed alius ardor aut puellae candidae
 ut teretis pueri longam renodantis comam.

XII

Quid tibi vis, mulier nigris dignissima barris?
 unera quid mihi quidve tabellas
mittis nec firmo iuveni neque naris obesae?
 amque sagacius unus odoror,
polypus an gravis hirsutis cubet hircus in alis
 uam canis acer ubi lateat sus.
qui sudor vietis et quam malus undique membris
 rescit odor, cum pene Soluto
indomitam properat rabiem sedare, neque illi
 am manet umida creta colorque
stercore fucatus crocodili iamque Subando
 enta cubilia tectaque rumpit.
vel mea cum saevis agitat fastidia verbis:
 Inachia langues minus ac me;
Inachiam ter nocte potes, mihi Semper ad unum
 ollis opus. pereat male quae te
Lesbia quaerenti taurum monstravit inertem.
 um mihi Cous adesset Amyntas,
cuius in indomito constantior inguine nervos
 uam nova collibus arbor inhaeret.
muricibus Tyriis iteratae vellera lanae
 ui properabantur? tibi nempe,
ne foret aequalis inter conviva, magis quem
 iligeret mulier sua quam te.
o ego non felix, quam tu fugis, ut pavet acris
 gna lupos capreaeque leones!'

XIII

Horrida tempestas caelum contraxit et imbres
 ivesque deducunt Iovem; nunc mare, nunc siluae
Threicio Aquilone sonant. rapiamus, amici,
 ccasionem de die dumque virent genua
et decet, obducta solvatur fronte senectus.
 u vina Torquato move consule pressa meo.
cetera mitte loqui: deus haec fortasse benigna
 educet in sedem vice. nunc et Achaemenio
perfundi nardo iuvat et fide Cyllenea
 evare diris pectora Sollicitudinibus,
nobilis ut grandi cecinit Centaurus alumno:
 invicte, mortalis dea nate puer Thetide,
te manet Assaraci tellus, quam frigida parvi
 indunt Scamandri flumina lubricus et Simois,
unde tibi reditum certo Subtemine Parcae
 upere, nec mater domum caerula te revehet.
illic omne malum vino cantuque levato,
deformis aegrimoniae dulcibus adloquiis.'

XIV

Mollis inertia cur tantam diffuderit imis
 blivionem sensibus,
pocula Lethaeos ut si ducentia somnos
 rente fauce traxerim,
candide Maecenas, occidis Saepe rogando:
 eus, deus nam me vetat
inceptos, olim promissum carmen, iambos
 d umbilicum adducere.
non aliter Samio dicunt arsisse Bathyllo
 nacreonta Teium,
qui persaepe cava testudine flevit amorem
 on elaboratum ad pedem.
ureris ipse miser: quodsi non pulcrior ignis
 ccendit obsessam Ilion,
gaude sorte tua; me libertina, nec uno
 ontenta, Phryne macerat.

XV

Nox erat et caelo fulgebat Luna sereno
 nter minora sidera,
cum tu, magnorum numen laesura deorum,
 n verba iurabas mea,
artius atque hedera procera adstringitur ilex
 entis adhaerens bracchiis;
dum pecori lupus et nautis infestus Orion
 urbaret hibernum mare
intonsosque agitaret Apollinis aura capillos,
 ore hunc amorem mutuom,
o dolitura mea multum virtute Neaera:
 am siquid in Flacco viri est,
non feret adsiduas potiori te dare noctes
 t quaeret iratus parem
nec semel offensi cedet constantia formae,
 i certus intrarit dolor.
et tu, quicumque es felicior atque meo nunc
 uperbus incedis malo,
sis pecore et multa dives tellure licebit
 ibique Pactolus fluat
nec te Pythagorae fallant arcana renati
 ormaque vincas Nirea,
heu heu, translatos alio maerebis amores,
 st ego vicissim risero.

XVI

Altera iam teritur bellis civilibus aetas,
 uis et ipsa Roma viribus ruit.
quam neque finitimi valuerunt perdere Marsi
 inacis aut Etrusca Porsenae manus,
aemula nec virtus Capuae nec Spartacus acer
 ovisque rebus infidelis Allobrox
nec fera caerulea domuit Germania pube
 arentibusque abominatus Hannibal:
inpia perdemus devoti sanguinis aetas
 erisque rursus occupabitur solum:
barbarus heu cineres insistet victor et Vrbem
 ques sonante verberabit ungula,
quaeque carent ventis et solibus ossa Quirini,
 nefas videre) dissipabit insolens.
forte quid expediat communiter aut melior pars,
 alis carere quaeritis laboribus;
nulla sit hac potior sententia: Phocaeorum
 elut profugit exsecrata civitas
agros atque lares patrios habitandaque fana
 pris reliquit et rapacibus lupis,
ire, pedes quocumque ferent, quocumque per undas
 otus vocabit aut protervos Africus.
sic placet? an melius quis habet suadere? Secunda
 atem occupare quid moramur alite?
sed iuremus in haec: 'simul imis saxa renarint
 adis levata, ne redire sit nefas;
neu conversa domum pigeat dare lintea, quando
 adus Matina laverit cacumina,
in mare seu celsus procurrerit Appenninus
 ovaque monstra iunxerit libidine
mirus amor, iuvet ut tigris subsidere cervis,
 dulteretur et columba miluo,
credula nec ravos timeant armenta leones
 metque salsa levis hircus aequora.'
haec et quae poterunt reditus abscindere dulcis
 amus omnis exsecrata civitas
aut pars indocili melior grege; mollis et exspes
 nominata perpremat cubilia.
vos, quibus est virtus, muliebrem tollite luctum,
 trusca praeter et volate litora.
nos manet Oceanus circum vagus: arva beata
 etamus, arva divites et insulas,
reddit ubi cererem tellus inarata quotannis
 t inputata floret usque vinea,
germinat et numquam fallentis termes olivae
 uamque pulla ficus ornat arborem,
mella cava manant ex ilice, montibus altis
 evis crepante lympha desilit pede.
illic iniussae veniunt ad mulctra capellae
 efertque tenta grex amicus ubera
nec vespertinus circumgemit ursus ovile
 ec intumescit alta viperis humus;
pluraque felices mirabimur, ut neque largis
 quosus Eurus arva radat imbribus,
pinguia nec siccis urantur semina glaebis,
 trumque rege temperante caelitum.
non huc Argoo contendit remige pinus
 eque inpudica Colchis intulit pedem,
non huc Sidonii torserunt cornua nautae,
 aboriosa nec cohors Vlixei.
nulla nocent pecori contagia, nullius astri
 regem aestuosa torret impotentia.
Iuppiter illa piae secrevit litora genti,
 t inquinavit aere tempus aureum,
aere, dehinc ferro duravit saecula, quorum
 iis secunda vate me datur fuga.

XVII

'Iam iam efficaci do manus scientiae,
supplex et oro regna per Proserpinae,
per et Dianae non movenda numina,
per atque libros carminum valentium
refixa caelo devocare sidera,
Canidia: parce vocibus tandem sacris
citumque retro solve, solve turbinem.
movit nepotem Telephus Nereium,
in quem superbus ordinarat agmina
Mysorum et in quem tela acuta torserat.
unxere matres Iliae additum feris
alitibus atque canibus homicidam Hectorem,
postquam relictis moenibus rex procidit
heu pervicacis ad pedes Achillei.
saetosa duris exuere pellibus
laboriosi remiges Vlixei
volente Circa membra; tunc mens et sonus
relapsus atque notus in voltus honor.
dedi satis superque poenarum tibi,
amata nautis multum et institoribus.
fugit iuventas et verecundus color
reliquit ossa pelle amicta lurida,
tuis capillus albus et odoribus,
nullum a labore me reclinat otium;
urget diem nox et dies noctem neque est
levare tenta spiritu praecordia.
ergo negatum vincor ut credam miser,
Sabella pectus increpare carmina
caputque Marsa dissilire nenia.
quid amplius vis? o mare et terra, ardeo,
quantum neque atro delibutus Hercules
Nessi cruore nec Sicana fervida
virens in Aetna flamma; tu, donec cinis
iniuriosis aridus ventis ferar,
cales venenis officina Colchicis.
quae finis aut quod me manet stipendium?
effare; iussas cum fide poenas luam,
paratus expiare, seu poposceris
centum iuvencos sive mendaci lyra
voles sonare: ''tu pudica, tu proba
perambulabis astra sidus aureum.''
infamis Helenae Castor offensus vice
fraterque magni Castoris, victi prece,
adempta vati reddidere lumina:
et tu, potes nam, solve me dementia,
o nec paternis obsoleta sordibus
neque in sepulcris pauperum prudens anus
novendialis dissipare pulveres.
tibi hospitale pectus et purae manus
tuosque venter Pactumeius et tuo
cruore rubros obstetrix pannos lavit,
utcumque fortis exsilis puerpera.'
 quid obseratis auribus fundis preces?
non saxa nudis surdiora navitis
Neptunus alto tundit hibernus salo.
inultus ut tu riseris Cotytia
volgata, sacrum liberi Cupidinis,
et Esquilini pontifex venefici
inpune ut Vrbem nomine inpleris meo?
quid proderat ditasse Paelignas anus
velociusve miscuisse toxicum?
sed tardiora fata te votis manent:
ingrata misero vita ducenda est in hoc,
novis ut usque suppetas laboribus.
optat quietem Pelopis infidi pater,
egens benignae Tantalus semper dapis,
optat Prometheus obligatus aliti,
optat supremo collocare Sisyphus
in monte saxum; sed vetant leges Iovis.
voles modo altis desilire turribus,
frustraque vincla gutturi innectes tuo
modo ense pectus Norico recludere
fastidiosa tristis aegrimonia.
vectabor umeris tunc ego inimicis eques
meaeque terra cedet insolentiae.
an quae movere cereas imagines,
ut ipse nosti curiosus, et polo
deripere lunam vocibus possim meis,
possim crematos excitare mortuos
desiderique temperare pocula,
plorem artis in te nil agentis exitus?'