Tito
Maccio Plauto
AMPHITRUO
Mercvrivs Quis
ad fores est?
Amph. Ego sum.
Merc. Quid
ego sum.
Amph. Ita loquor.
Merc. Tibi
Iuppiter dique
omnes irati certo sunt, qui sic frangas fores.
Amph. Quo
modo?
Merc. Eo modo, ut profecto vivas
aetatem miser.
Amph.
Sosia.
Merc. Ita,
sum Sosia, nisi me esse oblitum existimas.
quid
nunc vis?
Amph. Sceleste, at etiam quid
velim, id tu me rogas?
Merc. Ita,
rogo. paene effregisti, fatue, foribus cardines.
an
foris censebas nobis publicitus praeberier?
quid
me aspectas, stolide? quid nunc vis tibi? aut quis tu es homo?
Amph.
Verbero,
etiam quis ego sim me rogitas, ulmorum Acheruns?
quem
pol ego hodie ob istaec dicta faciam ferventem flagris.
Merc.
Prodigum
te fuisse oportet olim in adulescentia.
Amph.
Quidum?
Merc. Quia
senecta aetate a me mendicas malum.
Amph. Cum
cruciatu tuo istaec hodie, verna, verba funditas.
Merc. Sacrufico
ego tibi.
A. Qui?
M. Quia
enim te macto infortunio.
Fr.
1
Fonte
: Non.342M
15
Amph.
1034a
At
ego te cruce et cruciatu mactabo, mastigia.
Fr.
2
Fonte: Non.354M
15
(Merc.)
1034b
Erus
Amphitruo<st> occupatus.
Fr.
3
Fonte: Prisc.&3GL&2.564K
15
(Merc.)
1034c
abiendi
nunc tibi etiam occasiost.
Fr.
4
Fonte: Non.543M
15
(Merc.)
1034d
Optimo
iure infringatur aula cineris in caput.
15
(Merc.)
1034e
Ne
tu postules matulam unam tibi aquae infundi in caput.
Fr.
6
Fonte: Non.44M
15
(Merc.)
1034f
Laruatu's.
edepol hominem miserum. medicum quaerita.
Fr.
7
Fonte: Non.105M
15
(Alc.)
1034g
Exiuravisti
te mihi dixe per iocum.
Fr.
8
Fonte: Non.44M,247M
15
(Alc.)
1034h
Quaeso
advenienti morbo medicari iube:
14i 1034i
tu
certe aut laruatus aut cerritus es.
Fr.
9
Fonte: Non.237M
15
(Alc.)
1034j
Nisi
hoc ita factum est, proinde ut factum esse autumo,
14k 1034k
non
causam dico quin vero insimules probri
Fr.
10
Fonte: Non.182M
15
(Amph.)
1034l
Cuius?
quae me absente corpus volgavit suom.
Fr.
11
Fonte: Non.473M
15
(Amph.)
1034m
Quid
minitabas te facturum, si istas pepulissem fores?
Fr.
12
Fonte: Prisc.&3GL&2.168K,2.321K
15
(Amph.)
1034n
Ibi
scrobes ecfodito <tu> plus sexagenos in die.
Fr.
13
Fonte: Serv.&3A.&8.127
15
(Amph.)
1034o
Noli
pessimo precari.
Fr.
14
Fonte: Non.233M
15
(Bleph.)
1034p
animam
comprime
Fr.
15
Fonte: Non.453M
15
(Ivpp.)
1034q
Manifestum
hunc optorto collo teneo furem flagiti.
Fr.
16
Fonte: Non.331M
15
(Amph.)
1034r
Immo
ego hunc, Thebani cives, qui domi uxorem meam
14s 1034s
impudicitia
impedivit, teneo, thensaurum stupri.
Fr.
17
Fonte: Non.454M
15
(Amph.)
1034t
Nilne
te pudet, sceleste, populi in conspectum ingredi?
Fr.
18
Fonte: &3Gloss.Plaut.&
15
(Amph.)
1034u
clandestino
Fr.
19
Fonte: Non.285M
15
(Amph.
sive Ivpp.)
1034v
Qui
nequeas nostrorum uter sit Amphitruo decernere.
(Bleph.)
1035
Vos
inter vos partite; ego abeo, mihi negotium est;
neque
ego umquam usquam tanta mira me vidisse censeo.
Amph.Blepharo,
quaeso ut advocatus mi adsis neve abeas.
Bleph. Vale.
quid
opust me advocato, qui utri sim advocatus nescio?--
5
Ivpp.Intro
ego hinc eo. Alcumena parturit.--
Amph. Perii
miser.
1040
quid
ego <faciam,> quem advocati iam atque amici deserunt?
numquam
edepol me inultus istic ludificabit, quisquis est;
nam
iam ad regem recta me ducam resque ut facta est eloquar.
ego
pol illum ulciscar hodie Thessalum veneficum,
10
qui
pervorse perturbavit familiae mentem meae.
1045
sed
ubi illest? intro edepol abiit, credo ad uxorem meam.
qui
me Thebis alter vivit miserior? quid nunc agam,
quem
omnes mortales ignorant et ludificant ut lubet.
certumst,
intro rumpam in aedis: ubi quemque hominem aspexero,
15
si
ancillam seu servom sive uxorem sive adulterum
1050
seu
patrem sive avom videbo, obtruncabo in aedibus.
neque
me Iuppiter neque di omnes id prohibebunt, si volent,
quin
sic faciam ut constitui. pergam in aedis nunciam.
Bromia
Spes
atque opes vitae meae iacent sepultae in pectore,
neque
ullast confidentia iam in corde, quin amiserim;
1055
ita
mihi videntur omnia, mare terra caelum, consequi,
iam
ut opprimar, ut enicer. me miseram, quid agam nescio.
5
ita
tanta mira in aedibus sunt facta. vae miserae mihi,
animo
malest, aquam velim. corrupta sum atque absumpta sum.
caput
dolet, neque audio, nec oculis prospicio satis,
1060
nec
me miserior femina est neque ulla videatur magis.
ita
erae meae hodie contigit. nam ubi parturit, deos sibi invocat,
10
strepitus,
crepitus, sonitus, tonitrus: ut subito, ut propere, ut valide
tonuit!
ubi
quisque institerat, concidit crepitu. ibi nescio quis maxuma
voce
exclamat: 'Alcumena, adest auxilium, ne time:
1065
et
tibi et tuis propitius caeli cultor advenit.
exsurgite'
inquit 'qui terrore meo occidistis prae metu.'
15
ut
iacui, exsurgo. ardere censui aedis, ita tum confulgebant.
ibi
me inclamat Alcumena; iam ea res me horrore adficit,
erilis
praevertit metus: accurro, ut sciscam quid velit.
1070
atque
illam geminos filios pueros peperisse conspicor;
neque
nostrum quisquam sensimus, quom peperit, neque providimus.
20
sed
quid hoc? quis hic est senex, qui ante aedis nostras sic iacet?
numnam
hunc percussit Iuppiter?
credo
edepol, nam, pro Iuppiter, sepultust quasi sit mortuos.
1075
ibo
et cognoscam, quisquis est. Amphitruo hic quidem <est> erus
meus.
Amphitruo.
A. Perii.
B. Surge.
A. Interii.
B. Cedo
manum.
A. Quis me tenet?
25
Br.
Tua
Bromia ancilla.
Am. Totus timeo, ita me
increpuit Iuppiter.
nec
secus est, quasi si ab Acherunte veniam. sed quid tu foras
egressa
es?
Brom. Eadem nos formido timidas terrore
impulit
1080
in
aedibus, tu ubi habitas. nimia mira vidi. vae mihi,
Amphitruo,
ita mihi animus etiam nunc abest.
Amph. Agedum
expedi:
30
scin
me tuom esse erum Amphitruonem?
B. Scio.
A. Vide
etiam nunc.
B. Scio.
Amph.
Haec
sola sanam mentem gestat meorum familiarium.
Brom.
Immo
omnes sani sunt profecto.
A. At me uxor
insanum facit
1085
suis
foedis factis.
Brom. At ego faciam, tu idem
ut aliter praedices,
Amphitruo,
piam et pudicam esse tuam uxorem ut scias.
35
de
ea re signa atque argumenta paucis verbis eloquar.
omnium
primum: Alcumena geminos peperit filios.
A.
Ain
tu, geminos?
B. Geminos.
A. Di
me servant.
B. Sine me dicere,
1090
ut
scias tibi tuaeque uxori deos esse omnis propitios.
Amph.
Loquere.
Brom. Postquam
parturire hodie uxor occepit tua,
40
ubi
utero exorti dolores, ut solent puerperae
invocat
deos immortales, ut sibi auxilium ferant,
manibus
puris, capite operto. ibi continuo contonat
1095
sonitu
maxumo; aedes primo ruere rebamur tuas.
aedes
totae confulgebant tuae, quasi essent aureae.
45
Amph.
Quaeso
absolvito hinc me extemplo, quando satis deluseris.
quid
fit deinde?
Brom. Dum haec aguntur, interea
uxorem tuam
neque
gementem neque plorantem nostrum quisquam audivimus;
1100
ita
profecto sine dolore peperit.
Amph. Iam
istuc gaudeo,
utut
erga me merita est.
Brom. Mitte ista atque
haec quae dicam accipe.
50
postquam
peperit, pueros lavere iussit nos. occepimus.
sed
puer ille quem ego lavi, ut magnust et multum valet!
neque
eum quisquam colligare quivit incunabulis.
Amph.
1105
Nimia
mira memoras; si istaec vera sunt, divinitus
non
metuo quin meae uxori latae suppetiae sient.
55
Brom.
Magis
iam faxo mira dices. postquam in cunas conditust,
devolant
angues iubati deorsum in impluvium duo
maximi:
continuo extollunt ambo capita.
Amph. Ei
mihi.
Brom.
1110
Ne
pave. sed angues oculis omnis circumvisere.
postquam
pueros conspicati, pergunt ad cunas citi.
60
ego
cunas recessim rursum vorsum trahere et ducere,
metuens
pueris, mihi formidans; tantoque angues acrius
persequi.
postquam conspexit angues ille alter puer,
1115
citus
e cunis exilit, facit recta in anguis impetum:
alterum
altera prehendit eos manu perniciter.
65
Amph.
Mira
memoras, nimis formidolosum facinus praedicas;
nam
mihi horror membra misero percipit dictis tuis.
quid
fit deinde? porro loquere.
Brom. Puer ambo
angues enicat.
1120
dum
haec aguntur, voce clara exclamat uxorem tuam--
A.
Quis
homo?
B. Summus imperator divom atque
hominum Iuppiter.
70
is
se dixit cum Alcumena clam consuetum cubitibus,
eumque
filium suom esse qui illos angues vicerit;
alterum
tuom esse dixit puerum.
Amph. Pol me haud
paenitet,
1125
si
licet boni dimidium mihi dividere cum Iove.
abi
domum, iube vasa pura actutum adornari mihi,
75
ut
Iovis supremi multis hostiis pacem expetam.
ego
Teresiam coniectorem advocabo et consulam
quid
faciundum censeat; simul hanc rem ut facta est eloquar.
1130
sed
quid hoc? quam valide tonuit. di, obsecro vostram fidem.
Ivppiter
Bono
animo es, adsum auxilio, Amphitruo, tibi et tuis:
nihil
est quod timeas. hariolos, haruspices
mitte
omnes; quae futura et quae facta eloquar,
multo
adeo melius quam illi, quom sum Iuppiter.
5 1135
primum
omnium Alcumenae usuram corporis
cepi,
et concubitu gravidam feci filio.
tu
gravidam item fecisti, cum in exercitum
profectu's:
uno partu duos peperit simul.
eorum
alter, nostro qui est susceptus semine,
10 1140
suis
factis te immortali adficiet gloria.
tu cum
Alcumena uxore antiquam in gratiam
redi:
haud promeruit quam ob rem vitio vorteres;
mea vi
subactast facere. ego in caelum migro.
Amph.
e.
Faciam
ita ut iubes et te oro, promissa ut serves tua.
1145
ibo ad
uxorem intro, missum facio Teresiam senem.
nunc,
spectatores, Iovis summi causa clare plaudit
|